مقایسه DISC و MBTI، کدام یک برنده این جنگ می‌شود؟

خیلی از دانشجوهایم از من می‌پرسن که تفاوت مدل DISC با مدل MBTI در چیه. و اینکه کدوم یک از این مدل‌ها رو یاد بگیریم بهتره؟ در این مقاله سعی میکنم به طور کاملا مفید و کامل به مقایسه‌ای بین الگوی DISC و MBTI داشته باشم و به سوالات متداول دوستان عزیزم پاسخ بدم.

قبل از اینکه مقایسه رو شروع کنم فقط باید یه تعریف کوتاه از هرکدوم از این مدل‌ها داشته باشم تا بدونیم که دقیقا چی هستن و برای چه کاری استفاده میشن. و بعد میریم سراغ نقات قوت و ضعف هرکدوم از این مدل‌ها و در نهایت شباهت‌ها و تفاوت‌های هرکدوم رو باهم بررسی میکنیم.

خلاصه تعریفی از مدل mbti

مدل MBTI یک مدل شخصیت شناسی هست که انسان‌هارو به ۱۶ تیپ شخصیتی تقسیم بندی میکنه که بر اساس ۴ تقسیم بندی کلی به شکل زیر است:

• برونگرایی / درونگرایی
• منطقی / احساسی
• قضاوتی / ادراکی
• حسی / شهودی

نقات قوت mbti

نتایج تست MBTI بیشتر شخصی است و برای موارد خودشناسی کاربرد بیشتری داره. و طبیعتا به دلیل ۱۶ موردی بودن نتایج این مدل شخصیت شناسی، نسبت به مدل DISC، نتایج ریزتر و جزئی‌تری به انسان می‌دهد. پس به طور کلی اگر تمایل به خودشناسی بیشتر دارید ما به شما یادگیری mbti رو هم پیشنهاد میکنیم.

این جزئی‌تر بودن نتیجه مدل MBTI به دلیل این هست که:

• تعداد سوالات آزمون MBTI بیشتر از تعداد سوالات آزمون DISC هست (۹۰ سوال در برار ۲۴ سوال)
• تقسیم بندی ۱۶ گانه MBTI در مقابل DISC که ۴ مدل اصلی و ۵۷ مدل فرعی دارد.

یعنی اگر یک مدل رفتارشناسی یا شخصیت شناسی بود که مثلا انسان‌ها را به ۳۰ قسمت تقسیم می‌کرد احتمالا مدل دقیق‌‍تر و جزئی‌تری می‌بود چون که دسته بندی بیشتر می‌شود. مثلا فرض کنید یک مدل انسان‌ها را به ۸ میلیارد مدل مختلف تقسیم بندی می‌‌کرد (در واقع به تعداد آدم‌های زمین)، طبیعتا این مدل یکی از دقیق‌ترین مدل‌های جهان می‌شد چرا که برای هر نفر یک تیپ مختلف در نظر گرفته. چون هر انسان با انسان دیگه متفاوت است حتی اگر دوقلوی کاملا همسان باشن.

اما این ریزتر شدن این مدل‌ها مسائلی هم به همراه داره که در ادامه بهش اشاره خواهیم کرد.

خلاصه تعریفی از مدل DISC

اگه میخواید بیشتر و کامل‌تر با الگوی DISC آشنا بشید، ما توی مقاله مدل DISC چیست به طور کامل‌تر به این موضوع پرداختیم اما به طور خلاصه، دیسک (یا همون disc) یک الگوی رفتارشناسی هست که رفتارهای انسان رو به ۴ گروه تقسیم بندی میکنه. این گروه عبارتند از Dها، iها، Sها و Cها که با کنار هم قرار گرفتن این ۴ مولفه تشکیل حروف DISC رو میدن.

و حالا این ۴ حروف از کجا اومدن؟ این ۴ حروف ابتدا و مخفف ۴ عبارت زیر هستن:

• Dominance
• Influence
• Steadiness
• Compliance

نقات قوت disc

به نظر من مدل دیسک ۹۰% از نقات قوت مدل MBTI رو داره و چندین نقطه قوت مهم دیگه هم داره که باعث شده DISC تبدیل به پرکاربردترین مدل رفتارشناسی در جهان بشه به طوری که مطمئن هستم هرکس که هم DISC و هم MBTI رو بلد باشه، قطعا از مدل دیسک در زندگی روزمره خودش بیشتر استفاده خواهد کرد تا مدل MBTI.

اگر اینطور نبود، قطعا افراد بزرگی مثل برایان تریسی، آنتونی رابینز، جان سی مکسول و… مدل DISC رو به عنوان برترین مدل جهانی، به همه معرفی نمیکردند.

مقایسه تست DISC و تست MBTI

به طور خلاصه، چندین تفاوت بین تست دیسک و mbti وجود داره که از اینجا اون موارد رو بررسی کردیم:

۱- تفاوت در نوع خود سوال و جواب‌ها

در خود سوالات آزمون، در تست دیسک شما جواب‌های متفاوتی داری که باید انتخاب کنی (درواقع سوال متفاوت نیست و فقط جواب‌ها متفاوت هست که شما باید پاسخ بدی). اما در تست mbti گاها هم سوال و هم جواب‌ها متفاوت هستند.

مثلا در تست دیسک شما باید یک رفتاری که به شما بیشترین شباهت رو داره رو انتخاب کنی به همراه یک رفتاری که کمترین شباهت رو به شما داره (به زبون ساده یعنی از ۴ تا سوال یکی رو تیک میزنی و یکی رو ضربدر و با ۲ تای دیگه کاری نداری)

اما در آزمون mbti شما معمولا یک سوال با ۲ تا پاسخ داری و باید یکیش رو انتخاب. (در بعضی از سوالات هم باید به اون جمله از بین ۱ تا ۵ نمره بدی، یعنی این جمله چقدر درمورد من صدق میکنه)

نمونه تصویر از سوالات یک تست DISC

نمونه تصویر از سوالات یک تست Mbti

۲- تفاوت تعداد سوالات آزمون‌ دیسک و MBTI

یکی از تفاوت‌های اصلی تست دیسک در مقایسه با تست MBTI تعداد سوالات این آزمون هست. به طوری که آزمون DISC اغلب ۲۴ سوال (بعضا ۲۶ تا ۲۸ سوال) و آزمون MBTI اغلب ۹۰ سوال (معمولا بین ۶۰ تا ۱۱۲ سوال) دارد.

تعداد زیاد سوالات آزمون MBTI چند نقطه مثبت و چند نقطه منفی دارد، اول اینکه تعداد بیشتر سوالات باعث دقیق‌تر شدن نتیجه مخاطب می‌شود. یعنی درصد اشتباه تست در اکثر موارد کاهش می‌یابد.

اما این تعداد زیاد سوال از سمتی باعث خسته شدن و گیج شدن مخاطب، و احتمال دارد مخاطب به دلیل تمایل به دریافت سریع نتیجه آزمون و سر رفتن حوصله‌اش، سوالات رو با دقت کمتری پاسخ بده و این اتفاق باعث افزایش درصد خطای تست میشه. (درواقع یک تیغ دو لبه هست)

۳- تفاوت جواب‌ها و نتیجه آزمون

در نتیجه آزمون mbti شمارو به یکی از همون ۱۶ تیپ شخصیتی طبقه‌بندی میکنه و میگه شما کدوم تیپ شخصیتی هستید. (به طور مثال میگه شما مدل ISTJ هستی) و بعضی وقت‌ها هم به شما درصد هرکدوم از اون ۴ مولفه رو میده. یعنی درصد برونگرایی، درونگرایی و… (چون حتی خود تست‌های MBTI هم باهم متفاوت هستن)

اما نتیجه تست دیسک شمارو داخل ۵۷ الگوی رفتاری طبقه بندی میکنه و از این نظر، به نظر من یک نقطه مثبت نسبت به MBTI به حساب میاد. یعنی به طور مثال شما در تست DISC میتونی همزمان درصد الگوی D و الگوی i و حتی الگوی S بسیار بالایی داشته باشی اما توی نتیجه آزمون MBTI شما نمیتونی همزمان ۲ مدل شخصیتی یا ۳ مدل شخصیتی باشی، اما این در تست disc امکان پذیر هست.

(جمله بالا به این معنی هست که توی تست MBTI مولفه‌های متضاد، به هم مربوط هستن، مثلا توی جواب سوالات هرچقدر شما برونگراتر باشی از درصد درونگرایی شما کم میشه اما توی تست دیسک مولفه‌ها هیچکدوم به هم مربوط نیستن و شما میتونی همزمان ۳ الگوی رفتاری با درصد بالا داشته باشی و یا ۲ الگوی رفتاری و یا حتی ۱ الگوی رفتاری با درصد زیاد و زیاد یا کم شدن این‌ الگوها تاثیری روی همدیگه ندارن و خودشون مستقل از همدیگه هستن)

نمونه تصویری از نتیجه یک تست mbti

نمونه تصویری از نتیجه یک تست DISC

۴- نتایج تست MBTI نسبت به DISC زودتر از یاد انسان می‌ره

همونطور که گفتیم، ۱۶ مدلی بودن تایپ‌های شخصیتی mbti این نکته منفی رو هم داره. این رو به دفعات زیادی دیدم که افرادی که تست MBTI دادن، بعد از مثلا یک سال نتیجه تست خودشون رو فراموش کردن و دقیقا یادشون نبوده که چه تیپ شخصیتی داشتن. اما این اتفاق در مدل DISC معمولا خیلی کمتر رخ میده. (البته این موضوع، نظر فقط شخص من نیست و افراد معتبری مثل تونی الساندرا در وبسایت رسمی فدراسیون کوچینگ جهانی ICF به این موضوع اشاره کردن)

شباهت های مدل DISC و MBTI

به هر حال این ۲ مدل، شباهت‌هایی هم به هم دارند که به چند مورد از اون‌ها اشاره خواهم کرد.

۱- تقسیم بندی بر اساس درونگرایی و برونگرایی

هردوی این ابزارها، یک تقسیم بندی بر اساس درونگرایی و برونگرایی دارند، در مدل MBTI، درونگرایی رو با حرف i و برونگرایی رو با E نمایش میدن. (یعنی یک فردی مثلا ISTJ یک فرد درونگراست و یک فرد ESTJ یک فرد برونگرا) در مدل دیسک هم از ۴ مدل رفتاری، ۲ مدل رفتاری یعنی الگوی D و الگوی I برونگرا هستن و الگو‌های C و S درونگراها هستن.

۲- تقسیم بندی بر اساس منطقی و احساسی

در الگوی MBTI احساسی بودن رو با F و منطق رو با T نمایش میدن. و همینطور در الگوی دیسک، افراد D و C، افراد منطقی و الگوهای I و S، الگوهای احساسی هستند. (که به اون‌ها مردم‌محور و کار‌محور هم گفته میشه)

تفاوت‌های مدل DISC و MBTI

درمورد تفاوت بین آزمون این ۲ صحبت کردیم و حالا میخوایم درمورد تفاوت‌های بین خود نظریه‌ها صحبت کنیم.

مدل DISC بدون شک، کاربردی‌تر از MBTI هست

یادم می‌آید که یک روز به بیرون شهر رفته بودیم و یکی از دوستام از من پرسید “تیپ شخصیتیت چیه؟” (منظورش مدل mbti بود) و از اونجا بود که صحبت مدل‌های شخصیتی شروع شد. و من در این سال‌ها به یک مسئله خیلی شایع برخوردم و این هم اینه که معمولا، شما برای متوجه شدن الگوی دقیق mbti طرف مقابل مجبور هستید یا ازش تست بگیرید و یا از خود شخص بپرسید که چی هست.

و این موضوع در اغلب موارد امکان ناپذیره، مثلا شما فرض کنید که داخل یک مذاکره تجاری و مهم کاری هستید، آیا درسته که از طرف بپرسید که الگوی شخصیتی شما چیه؟ یا آیا درسته که از طرف تست بگیرید؟ یا اصلا فرض کنید در یک مهمونی ساده هستید، آیا میشه برای برقراری ارتباط موثر با همه مهمون‌ها از همه تست گرفت؟

اینجاست که مدل DISC با اختلاف نسبت به سایره مدل‌ها پیشتاز هست و بهمون یاد میده که از نوع راه رفتن، نشستن، خندیدن، لباس پوشیدن، شبکه‌های اجتماعی افراد، حرف زدن و ریزترین چیزهای قابل مشاهده، بدون اینکه خود فرد مطلع بشه بتونیم به الگوی رفتاری اون فرد پی ببریم و به هدفمون در ارتباط برسیم.

و این موضوع رو یادتون باشه، هدف ما از یادگیری مدل‌های شخصیت شناسی این هست که توی زندگیمون به کار ببریم و به هدفمون از ارتباط برقرار کردن برسیم. قطعا نمیخوایم که یک مدل رو یاد بگیریم و صرفا به عنوان یک دانش، بزاریمش روی طاقچه‌ی مغزمون و هیچ استفاده‌ای ازش نکنیم. چون شما اگر مدل DISC رو (دقیق و کامل) بلدباشی امکان نداره در یک روز، چندین بار ازش استفاده نکنی.

رفتارشناسی در مقابل شخصیت شناسی

در مورد تفاوت بین شخصیت شناسی و رفتارشناسی سعی میکنم یک مقاله جداگانه در وبسایت بنویسم چرا که واقعا خوش یک موضوع کاملا جداست. اما به طور کلی تفاوت‌هایی بین رفتارشناسی و شخصیت شناسی هست که میخوام اینجا به چند مورد اون اشاره کنم. (چون که مدل DISC یک مدل رفتارشناسی هست اما MBTI یک مدل شخصیت شناسی)

۱- شخصیت انسان ثابت است اما رفتارهای انسان دائما درحال تغییر است

شخصیت شناسی معتقد است، که شخصیت انسان ثابت است و یک موضوع ذاتی است اما رفتارشناسی می‌گوید که رفتار انسان هر لحظه با توجه به شرایط و محیط قابل تغییر است و انسان باید باتوجه به رفتارهای اون لحظه اون شخص با اون فرد ارتباط موثر برقرار کند و کاری با شخصیت ذاتی و درونی او ندارد.

۲- شخصیت معمولا به راحتی قابل مشاهده نیست اما رفتار همیشه قابل مشاهده هست

همینطور که از اسم “شخصیت” معلوم هست، شخصیت یک موضوع شخصی است و گاها هر فردی دوست نداره که شخصیتش رو بقیه افراد ببین اما رفتار یه چیزی هست که همه از شما می‌بینند و نیاز به پنهان کرد ندارد.

۳- شخصیت شناسی یک موضوع درونی‌تر از رفتارشناسی است

اگه شخصیت و رفتار رو مثل یک پیاز تصور کنیم، رفتارشناسی لایه‌های اولیه پیاز و شخصیت‌شناسی مثل لایه درونی پیاز است. اما موضوع مهم این هست که ما برای ارتباطات روزمره خودمون و رسیدن به هدف از ارتباطات (مثل موفقیت در مذاکره، فروش، ازدواج و…) با شخصیت درونی و لایه‌های عمیق اون انسان کاری نداریم و صرفا نیاز به تحلیل رفتار اون شخص داریم.

نتیجه گیری نهایی، چه کسی پیروز میدان شد؟

مهم نیست که کدوم الگوی بهتره، مهم اینه که با یادگیری کدوم الگو میتونیم به اهدافمون برسیم و از کدوم الگوی بیشتر میتونیم توی زندگی ازش استفاده کنیم. همیش سعی کنید این یادگیری‌ها به کاربرد ختم بشه نه به دانش صرف که در مغر شما خاک میخوره!

نقات قوت DISC و MBTI رو متوجه شدیم و سعی کردیم مقایسه‌ای عادلانه بین این ۲ داشته باشیم. اما در نهایت به عنوان یک مدرس مدل دیسک به هیچ وجه یادگیری مدل‌های دیگه شخصیت شناسی و رفتارشناسی رو بد نمیدونم و معتقدهستم که یادگیری بیشتر ضرری نداره و می‌تونه به انسان کمک کنه.

خوشحالم میشم اگه نظر یا سوالاتتون رو راجع به موضوع این مقاله در قسمت کامنت‌ها بنویسید، شخصا به تمام این سوالات پاسخ می‌دهم.