از کجا آمده‌ای ، آمدنت بهر چه بود؟
از همون گذشته، انسان تمایل داشت که به شخصیت پشت پرده خودش پی ببره. در این بین، افراد زیادی بودند که تحقیقاتی در این خصوص انجام دادن (از فیلسوف بگیر تا حکیم و روانشناس و زیست شناس و جامعه شناس و…).
با ورق زدن صفحات تاریخ متوجه می‌شیم، چیزی که امروز جهان، تحت عنوان مدل دیسک از اون یاد می‌کنه ظاهرا تاریخچه‌ای قدیمی‌تر از اونچه فکر می‌کنیم داره.
در این مقاله قصد داریم هر اون چیزی که از ابتدای خلفت تا به الان درمورد مدل DISC و یا حتی مدل‌هایی شبیه به اون مطرح شده رو باهم بررسی کنیم و ببینیم که دیسک از کجا آمده است و آمدنش بهر چه بود 🙂
تقسیم بندی ۴ سبک شخصیتی توسط بقراط
حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، بقراط، فلیسوف یونانی، نظریه‌ای مطرح کرد که طبق اون، انسان‌ها به ۴ تیپ شخصیتی مختلف تقسیم بندی می‌شدند. در واقع میشه گفت این نظریه، قدیمی‌ترین نظریه مربوط به حوزه صفات رفتاری، شخصیت شناسی و رفتارشناسی محسوب میشه. (البته باید بگم که این نظریه به نحوی الهام گرفته از نظریه ۴ عنصر اصلی در همون زمان هم هست)
۴ عنصر اصلی در جهان
در تمدن‌های گذشته (خصوصا یونان باستان و ایران باستان) بر این باور بودن که جهان از ۴ عنصر اصلی «باد» «آب» «آتش» و «خاک» ساخته شده است. هرچند که این دیدگاه در نگاه اول ساده به نظر می‌رسه اما اون نظریات بسیار شبیه به حالات ماده در جهان امروزی هست. چیزی که ما تحت عنوان ۴ حالت اصلی ماده میشناسیم.
درواقع میشه «خاک» رو به حالت «جامد»، «آب» رو به «مایع»، «باد» رو به «گاز» و «آتش» رو به «پلاسما» تشبیه کرد. دانشمندان و حکیمان قدیمی مثل امپدوکلس، جالینوس، بقراط، ارسطو، افلاطون و… صحبت‌های زیادی درخصوص این ۴ عنصر انجام دادن.
۴ سبک شخصیتی، شبیه به تقسیم بندی ۴ عنصر
از نظر بقراط، ۴ مایع درون بدن انسان وجود داشت که با کم و زیاد شدن مقدار هرکدوم از اون‌ها، خلق و خوی انسان تغییر می‌کنه. این ۴ مایع که به اخلاط ۴ گانه معروف هستن، همون خون (دم)، صفرا، سودا و بلغم هستن.
او معتقد بود که :
- با زیاد شدن دم (خون)، فرد خوشبین و شاد میشه
- با زیاد شدن بلغم، فرد خونسرد و بی هیجان میشه
- با زیاد شدن صفرای زرد، فرد تندخو و خشمگین میشه
- و با زیاد شدن صفرای سیاه (همون سودا) فرد غمگین و افسرده میشه
مدل جالینوس و امپدوکلس
در مورد اینکه نظریه اخلاط ۴ گانه (همون مزاج شناسی خودمون) رو اولین بار به طور رسمی بقراط معرفی کرد یا جالینوس و یا حتی امپدوکلس هم صحبت‌های مختلفی هست، اما در هر صورت هر سه‌ی اون‌ها با فاصله‌ای کم از همدیگه، روی این موارد تحقیقات انجام می‌دادن و به طور قطعی نمیشه گفت این نظریات رو به طور رسمی چه کسی برای اولین بار مطرح کرده.
از بحث اصلی خیلی دور نشیم، شما باید برای اینکه بدونید مدل DISC از کجا اومده، باید این موارد رو می‌دونستید، خب حالا بریم یکم جلوتر و تولد الگوی دیسک رو جشن بگیریم!
ویلیام مولتون مارستون، خالق رسمی مدل دیسک
آقای دکتر ویلیام مولتون مارستون، روانشناس آمریکایی، در سال ۱۹۲۸ کتابی تحت عنوان «هیجانات انسان‌های معمولی» نوشت که در اونجا، رفتارهای قابل مشاهده یک انسان طبیعی رو به ۴ گروه اصلی تقسیم بندی کرد.
در واقع این کتاب، سنگ بنای مدل DISC امروزی به شمار میره. به دلیل اینکه اولین بار در تاریخ بود که ۴ مدل رفتاری مختلف به شکل‌های D I S C به صورت مخفف‌های عبارات Dominance، Influence، Steadiness و Compliance مطرح شد. (به همین دلیل، همه مدل DISC رو با آقای مارستون میشناسن)
جالبه که بدونید آقای ویلیام مارستون خالق دستگاه اولین دستگاه دروغ سنج و خالق شخصیت «زن شگفت‌انگیز» یا همون (wonder woman) هم هست. در آینده مفصلا درخصوص آقای مارستون در همین وبسایت مقالات کامل‌تری خواهم نوشت.
والترکلارک، طراح تست دیسک امروزی
بالاخره اولین تست دیسک، توسط آقای والتر کلارک بر اساس نظریه‌های آقای مارستون در حدود سال ۱۹۴۰ تالیف شد. هدف اولیه آقای کلارک از طراحی این تست، استفاده از اون جهت استخدام و بررسی صفات کارمندان بود. که امروزه هم از تست دیسک جهت استخدام در صنایع مختلف استفاده میشه.
آقای کلارک یک لیست با بیش از ۸۰ صفت رایج انسان طراحی کرد و در یک آزمایش از شرکت کنندگان خواست که صفت‌هایی که بیشترین شباهت رو با خودشون دارن انتخاب کنن. بعد از جمع آوری و تحلیل داده این شرکت کنندگان او به ۴ مولفه‌ی اصلی رسید که بسیار شبیه به تعاریف آقای مارستون بود.
و در نهایت بعد از حدود ۱۵ سال تحقیق و چکش‌کاری این تحقیقات توسط او و دوستانش که به اون پیوسته بودن. اولین شکل از تست دیسک امروزی با ۲۴ سوال ارائه شد. (این مدل ازت تست، اولین نسخه‌ای بود که انتخاب ۲ صفت به صورت بیشترین شباهت و کمترین شباهت برای شرکت کنندگان اجباری بود، دقیقا مشابه چیزی که الان وجود داره)
افرادی که اسمشون کمتر در تاریخ دیده میشه
در این بین افراد، و گروه‌های زیادی بودن که روی این مدل تحقیقات انجام دادن اما به اندازه نفرات قبلی اسمشون در منابع تاریخی دیده نمیشه. افرادی مثل آقای جان گیر (John Geier) که از پیشگامان فرآیند ارزیابی رفتار و انتخاب پرنسل و مباحث رهبری بود، چندین سال از عمر خودش رو صرف ویرایش و بررسی مدل DISC کرد.
درواقع تلاش‌های آقای گایر بود که باعث شد بعد از ۱۹۶۰ مدل DISC به همراه تست اون، به بیش از ۳۰ زبان دنیا ترجمه بشه چندین میلیون نفر در اون زمان، با این ابزار خارق العاده آشنا بشن.
و اما مجموعه‌های فعال در حوزه DISC در حال حاضر
دیسک الان چه وضعیتی داره؟
در حال حاضر دیسک پرکاربردترین ابزار ارزیابی رفتار در دنیاست که سالانه میلیون ها نفر در جهان با اون آشنا میشن و ازش استفاده میکنن. همینطور بزرگانی چون برایان تریسی و آنتونی رابینز تعاریف زیادی از دیسک داشتند که با یک جستجوی ساده در گوگل میشه بهش رسید.
مجموعه‌های فعال در حوزه DISC در جهان
در کل جهان، مجموعه‌های بسیار زیادی برای گسترش این ابزار کاربردی تلاش میکنن اما اگر بخوام چند تا از مجموعه‌های بزرگ و تراز اول جهانی رو نام ببرم میتونم به مجموعه آنتونی رابینز، everything disc و discprofile اشاره کنم که این‌ها از پرچمداران تحقیق و توسعه مدل دیسک در سطح بین المللی هستن.
وبسایت این مجموعه‌ها:
مجموعه‌های فعال در حوزه DISC در ایران
افتخار دارم که تحت عنوان مستردیسک با کمک سفیران دیسک، تلاش می‌کنیم که تمام مردم ایران رو با این ابزار ارتباطی آشنا کنیم و تعارضات اجتماعی، تنش‌ها و مسائل غم انگیز کشور رو کم کنیم.
خدارو شکر که در این مدت حدودا ۹ ساله، تونستم حداقل برای بیش از ۸۰هزار نفر از مردم عزیز ایران، افغانستان و سایر فارسی‌زبانان در سراسر جهان، آموزش‌هایی جهت آشنایی با دیسک برگزار کنم. و این راه ادامه داره…
رسالت و چشم انداز ما در مستردیسک اینه که روزی رو بسازیم که تمام مردم ایران و حتی جهان رو با DISC آشنا کنیم. امیدوارم که همه ما در جهت این مسئولیت بزرگ و فرهنگی، قدم برداریم.
امیدوارم که این مقاله براتون مفید بوده باشه و با تاریخچه مدل دیسک آشنا شده باشید، در آینده قطعا این مقالات بروز میشه ونکات بیشتری رو به اون‌ها اضافه خواهم کرد. ممنونم میشم اگه نظر خودتون رو در قسمت نظرات همین صفحه برای من بنویسید، به تمام اون‌ها شخصا پاسخ می‌دم.
